Een tijdje geleden had ik het al over Amerikaanse vlogfamilies en zogenaamde ‘Kidfluencers’. Het lijkt alsof de docu’s over dit onderwerp uit de grond schieten, en we raken er niet over uitgepraat. Ook Tim Hofman weidde een aflevering van zijn programma ‘BOOS’ aan dit onderwerp. Nederlandse vlogfamilies zijn volgens hem namelijk net zo erg als de Amerikaanse collega’s. Zoals uit Amerikaans onderzoek bleek, kunnen de kinderen die in de familievlogs voorkomen nog heel lang last hebben van psychische schade door het (moeten) deelnemen aan de filmpjes. Zelf heb ik eigenlijk nooit dit soort vlogs gekeken, maar daarentegen heb ik wel een enorme voorliefde voor docu’s. Ik kon het dus niet laten er eens even lekker in te duiken, want deze week is er alweer een nieuwe Netflix docuserie over dit boeiende onderwerp uitgekomen: ‘Bad Influence: the Dark Side of Kidfluencing’.

Wat hebben de Bellinga’s, Ruby Franke en Myka & James Stauffer met elkaar gemeen?

Sinds het bestaan van YouTube worden er dagelijks zo’n 3,5 miljoen video’s geüpload naar het platform. Het is dus logisch dat, als je wil dat mensen je filmpjes kunnen vinden, je behoorlijk wat moet doen om op te vallen. En dat is precies waar de bekende vlogfamilies heel erg goed in zijn: titels en plaatjes toevoegen waar mensen nieuwsgierig van worden, zodat ze op de link gaan klikken. Want iedere klik is geld waard, en dat lijken ze zich maar al te goed te realiseren. De plaatjes die bij de spannende titels worden geplaatst zijn soms alleen iets te schokkend. Zo zie je bijvoorbeeld huilende kinderen, een kind in het ziekenhuis, maar ook foto’s van kinderen in zwemkleding kunnen kritiek verwachten van de volgers. Er is één belangrijk ding dat alle vlogfamilies met elkaar gemeen hebben: ze worden ervan beschuldigd hun kinderen uit te buiten voor likes een views. In het geval van de Bellinga’s hebben de kinderen ook hun eigen YouTube en social media-accounts. Dat betekent dat zij niet alleen in de filmpjes van het ‘familiekanaal’ verschijnen, maar ook aparte content moeten opnemen voor hun eigen kanalen. Nogmaals: iedere klik is geld waard, dus waarom behandelen we dit dan niet als kinderarbeid? 

In een notendop: dit zegt Tim Hofman erover in zijn programma

Je kan zeggen wat je wil over Tim Hofman, maar zijn programma ‘BOOS’ kaart over het algemeen wel onderwerpen aan die belangrijk zijn om te bespreken en waar aandacht voor gevraagd moet worden (zoals toen over ’the Voice’), zodat er een oplossing wordt gevonden door (in dit geval) de overheid. Natuurlijk, hij kan ook wel eens zaken uitlichten waarvan we denken: ‘ja, oké, maar dat is niet zó erg’. In het geval van de familievloggers lijkt het echter alsof alle kijkers het wel grotendeels met elkaar eens zijn. In het programma wordt besproken hoe kinderen uitgebuit lijken te worden door hun ouders om geld aan hen te verdienen, hoe kinderen volgens het programma onvoldoende beschermd worden voor kijkers met verkeerde intenties (zoals pedofielen), en dat de manier waarop de ouders met hun kinderen omgaan simpelweg onder psychische mishandeling zou vallen.

Dit was het meest schokkende beeld dat ik zag in de familievlogs

Ik ben toch best een beetje geschrokken van een paar beelden die ze lieten zien bij ‘BOOS’. Simpelweg omdat ik me niet kan voorstellen dat je als ouder bepaalde keuzes maakt. Wat mij het meest is bijgebleven is het stukje waarin we zien dat een klein meisje (door de redactie van ‘BOOS’ onherkenbaar gemaakt, maar in de originele vlog dus wel herkenbaar te zien) heel erg overstuur is omdat ze de MRI-scan in moet. Liggend op de behandeltafel, terwijl ze langzaam in het enorme apparaat wordt geschoven, schreeuwt ze de longen uit haar lijf van angst. Haar moeder zegt lieve woordjes zoals ‘ik ben bij je’, maar ondertussen is er blijkbaar één ding net zo belangrijk als haar dochter: het hele proces vastleggen en op YouTube zetten. Natuurlijk, iedereen heeft andere opvoedstijlen. Maar ik kan me oprecht niet voorstellen dat ik zo’n traumatisch moment van mijn kind zou vastleggen, laat staan dat ik het ooit op internet zou plaatsen. Ook het telefoongesprek dat Tim voert met één van de ouders van een vlogfamilie is best zorgwekkend. Tim legt hem namelijk uit dat er op het darmweb tussen pedofielen vaak beelden van kidfluencers worden uitgewisseld. Beelden die ze gewoon uit YouTube filmpjes halen dus. Beelden van kinderen die onschuldig in een zwembad aan het spelen zijn, worden door deze mensen geseksualiseerd. De reactie van de man is heel simpel, daar maakt hij zich niet zo druk om. 

Zijn er dan geen wetten om die kinderen te beschermen?

Het stomme is dat er in Nederland nog geen duidelijke regels zijn voor het inzetten van kinderen in vlogs. Ze mogen bijvoorbeeld niet onbeperkt reclame maken voor allerlei speelgoed en dergelijke, maar door in de vlogs te verschijnen worden er natuurlijk ook inkomsten gegenereerd door de ouders. Het schijnt dat er nu wordt uitgezocht op welke manier we deze vorm van ‘kinderarbeid’ in Nederland aan banden kunnen gaan leggen. Maar buiten dat is het sowieso hopen dat de kinderen hier echt zo veel plezier aan beleven als de ouders zeggen, zodat ze hier later geen negatieve herinneringen aan over zullen houden. Al lijkt het erop dat dit bijna onvermijdelijk is, als we de ex-kidfluencers moeten geloven.