Paus Franciscus sprak nog net zijn laatste ‘urbi et orbi’ uit voor hij op 88-jarige leeftijd het leven liet. Hij overleed op Tweede Paasdag om 07:35 uur in de ochtend aan de gevolgen van een beroerte.

Dat de paus niet helemaal in goede gezondheid meer was is geen geheim. Zo werd hij vijf weken terug uit het ziekenhuis ontslagen na een dubbele longontsteking. Uiteindelijk werden een beroerte, coma en onherstelbaar hartfalen hem fataal. Hij sprak dertien keer het ‘urbi et orbi’ uit met Pasen als paus, nadat Benedictus XVI in 2013 terugtrad, wat voor het eerst in de pauselijke wereld was. Normaal dienen ze tot hun dood, wat paus Franciscus dus ook deed. Het ‘urbi et orbi’ is trouwens de traditionele zegen die een paus met Kerstmis en Pasen uitspreekt, maar ook na de verkiezing van de nieuwe paus horen we de woorden. Het betekent letterlijk ‘aan de stad en de wereld’.

Hoe wordt een nieuwe paus gekozen?

Maar hoe nu verder? Er staat ergens alweer een nieuwe paus klaar om Franciscus op te volgen, maar die moet nog wel even officieel verkozen worden. Voor wie het zich nog kan herinneren, dat is iets met zwarte rook en witte rook. We duiken in alle tradities en gebruiken van de rooms-katholieke kerk om dit uit te dokteren.

Wat is het conclaaf en hoe werkt het?

Het lot van de nieuwe paus ligt in handen van het College van Kardinalen. De leden mogen niet ouder dan 80 jaar zijn om deel te nemen aan de stemming. Je zou denken dat dit dan bijna iedereen is, maar de meeste kardinalen zijn stevig op leeftijd. Zo zijn er op dit moment 138 van de 252 kardinalen die een stem uit mogen brengen bij het kiezen van een paus. De besloten bijeenkomst noemen ze het conclaaf en vindt plaats in de Sixtijnse Kapel. Je weet wel, die van de schilderingen van Michelangelo. Het is tijdens het conclaaf voor de kardinalen verboden om contact met de buitenwereld te hebben, zodat er geen inmenging van buitenaf plaats kan vinden.

Wanneer wordt de nieuwe paus bekendgemaakt?

Wanneer dit allemaal plaats gaat vinden? De kardinalen komen binnen uiterlijk 20 dagen samen in Rome. Paus Franciscus wordt eerst nog in een open kist opgebaard in de Sint-Pieter, zodat mensen hem een laatste groet kunnen brengen. Hij wordt trouwens niet, net als veel andere pausen, in de crypte onder de basiliek bijgezet. Het was zijn wens om in de grond van de Santa Maria Maggiore begraven te worden. Op zo’n drie kilometer van Vaticaanstad. Het besluit past bij de paus die het liefst tussen de mensen was.

Wordt een Nederlander de nieuwe paus?

Zijn wij als Nederland trouwens in de running? Er gaat zéker een kardinaal van eigen bodem naar Rome. Het is de 71-jarige aartsbisschop en kardinaal Wim Eijk. Hij staat alleen niet op het favorietenlijstje om paus te worden, dus de kans is klein dat hij op de pauselijke stoel plaatsneemt. Aan de stemming doet hij natuurlijk wel mee, daar is onze aartsbisschop jong genoeg voor. Er was ooit wel een Nederlandse paus, namelijk Adrianus VI. Hij werd in 1522 paus en bleef dat tot zijn dood in 1523, over een korte carrière gesproken.

Zo herken je het moment dat er een nieuwe paus is

Uiteindelijk moet een meerderheid van tweederde het eens zijn over de nieuwe paus, tot die tijd blijft het stemmen doorgaan. Daar heb je je witte en zwarte rook. Op het moment dat er géén nieuwe paus is komt er zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, zodra de stemming rond is ziet de wereld witte rook. De kardinalen stemmen maar liefst vier (!) keer per dag, maar een conclaaf kan toch zomaar weken en soms zelfs maanden duren. Tot die tijd is kardinaal camerlengo Kevin Joseph Farrell het hoofd van de katholieke kerk.

Wie zijn de favorieten om paus Franciscus op te volgen?

Paus Franciscus was trouwens de eerste Zuid-Amerikaanse paus ooit. Ongebruikelijk, want de voorkeur gaat meestal uit naar een Europeaan. Wie er nu in de running zijn om paus te worden? Eén van de grootste favorieten is de Italiaanse kardinaal Pietro Parolin. Maar ook Matteo Zuppi, Luis Tagle en Peter Erdö worden genoemd in de Vaticaanse wandelgangen. De Hongaarse Erdö is vooral geliefd onder de conservatieven. Als hij paus wordt, dan is de kans groot dat hij het pad van paus Franciscus ver achter zich laat. Parolin, Zuppi en de Filipijnse Tagle zijn de progressievere favorieten. Kardinaal Matteo Zuppi was bemiddelaar bij de onderhandelingen in Oekraïne én is een voorstander van het zegenen van paren van hetzelfde geslacht. Het zou eens tijd worden.

Dit moet je weten over het pausdom (en wat fun facts)

• Iedere in de katholieke kerk gedoopte man kan paus worden. De kans is klein dat het Jacques van om de hoek wordt, want de kardinalen hebben zonder uitzondering een voorkeur voor een man uit eigen kringen.

• Italië is, niet heel verrassend, de meest vruchtbare grond als het om pausen gaat. Maar liefst 217 van de 266 gekozen pausen komen uit het land dat Vaticaanstad omringd. Ook dit jaar levert Italië weer flink wat favorieten.

• De paus is volgens de katholieke kerk de plaatsbekleder van Christus op aarde. We kunnen daarom wel zeggen dat het een topfunctie is in de geestelijke wereld.

• Naast het hoofd van de katholieke kerk is een paus ook het staatshoofd van Vaticaanstad, het kleinste land ter wereld.

• Het zijn stevige drinkers daar in Vaticaanstad, zo consumeren ze (dit is van horen zeggen) meer wijn per hoofd van de bevolking dan waar ook ter wereld.