Even het nieuws doornemen
‘Ik ben van na de oorlog en dat wil ik graag zo houden.’, zei Freek de Jonge ruim 30 jaar geleden, toen atoomwapens de wereldvrede bedreigden.
Freek jokte een beetje, want hij is van 1944, maar aan zijn uitspraak moet ik de laatste tijd regelmatig denken. Voor mij geldt die wel in alle opzichten. Ik ben van na de oorlog, en wij zijn beland in een situatie die zomaar uit de hand zou kunnen lopen.
Ben ik te pessimistisch? Dat vraag ik mij af. Als je nagaat hoe de Eerste Wereldoorlog is ontstaan – en je weet dat de aan Duitsland opgelegde maatregelen bij de vredesbesprekingen daarvan uiteindelijk tot de Tweede Wereldoorlog hebben geleid -, dan kan een volgende lont in een van de vele kruitvaten die de wereld nu kent, fataal zijn.
Het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914 is te bijzonder en eigenlijk te leuk om niet nog even na te vertellen.
Gavrilo Princip wilde kroonprins Frans Ferdinand in Sarajevo vermoorden. Zijn handlanger gooide een granaat die afketste op hun auto, waardoor zo’n twintig mensen gewond raakten, onder wie niet Frans Ferdinand en zijn echtgenote Sophie. De koninklijke chauffeur ging er natuurlijk snel vandoor, iets te snel, want hij nam een verkeerde afslag. Gavrilo Princip, teleurgesteld dat de moord was mislukt, kocht een broodje en bij het naar buiten lopen zag hij zomaar de koets met Frans Ferdinand en Sophie vlak voor zich. Hij pakte zijn pistool en doodde het stel.
Daarna volgde ruzie over wie de moord zou onderzoeken, kondigde het ene land mobilisatie af, stuurde een ander land een dreigend telegram over mobilisatie dat te laat door de vorst aldaar werd gelezen, omdat zijn maîtresse net was binnengekomen, en zo ontstond een situatie in Europa waarin allerlei landen eigenlijk volkomen onnodig hun legers in staat van paraatheid hadden gebracht.
En toen voelde Duitsland van alle kanten de dreiging van een naderende oorlog en besloot het te kiezen voor de aanval als beste verdediging. Het gevolg: twee wereldoorlogen, miljoenen doden, maar ook bijvoorbeeld het ontstaan van de staat Israel.
En waarom mijn pessimisme?
Dat lijkt me, helaas, duidelijk. Het is zeer de vraag of de oorlog in Oekraïne beperkt kan blijven tot die twee landen; dat is die eigenlijk allang niet meer. Rusland gebruikt ook wapens uit Noord-Korea en uit Iran, twee van de engste landen op de wereld. Daarnaast is het de vraag of Poetin zijn dreigement waarmaakt en ook de Baltische staten aan gaat vallen. Die zijn lid van de NAVO, dus dan is de ellende niet meer te overzien.
Daarnaast is het heel onzeker of de oorlog in Gaza, en in de Westoever, niet zal overslaan naar Libanon en – alweer – Iran. En de aanval van vannacht op de Houthi’s in Jemen? Ook daar speelt Iran een duidelijke rol.
Kortom, er zijn op dit moment zoveel brandhaarden in de wereld die kunnen ontaarden in een veel groter conflict, dat de cliché-groet ‘de beste wensen voor 2024’ helaas allesbehalve cliché is.
En dan nog de dreiging vanuit de Verenigde Staten waar misschien Trump weer wordt gekozen tot president.
Nee, ik heb weleens een beter begin van een nieuw jaar meegemaakt. Erger nog, misschien heb ik wel nooit zo’n slecht begin van een jaar meegemaakt.
