Burn-outsymptomen? Grijp op tijd in met dit mindfulness-stappenplan
Burn-outsymptomen zijn niet altijd makkelijk te herkennen, en dat terwijl burn-out een groeiend probleem onder Nederlandse werknemers is.
Als je eens een keertje niet zo lekker slaapt, of ‘s ochtends geen zin hebt om naar je werk te gaan, hoe weet je dan of dit op een naderende burn-out duidt of niet? Mindfulness-expert Marisa Garau vertelt hoe zij in de val van burn-out trapte, en geeft aan hoe je mindfulness kunt inzetten om daadkrachtig in te grijpen voordat je in een burn-out glijdt.
Goed mis
Ik raakte burned out op m’n 37ste, maar pas jaren later kon ik inzien dat ik een heuse burn-out had gehad. Op het moment zelf had ik alleen maar veel last van stress en vond ik m’n werk niet leuk… Dit waren de kenmerken van mijn naderende burn-out:
Het drong niet tot me door dat ik elke ochtend met buikpijn opstond omdat ik bang was voor wat de dag me zou brengen.
Ik besefte niet dat ik elk weekend overwerkte omdat ik perfectionistisch was en mijn prestaties (in mijn ogen) nooit goed genoeg waren.
Ik kon niet zien dat ik opgesloten zat in een spiraal van eindeloos ronddraaiende negatieve gedachten.
Schaduwkant
Ik was niet alleen burned out, maar ook blacked out: doof en blind voor alle symptomen die zich elke dag opnieuw aan mij opdrongen. De heftige stress die regelmatig door de oppervlakte heen barstte… daar kon ik natuurlijk niet omheen. Maar het schrijnende gebrek aan zingeving en die hele brei aan onzinnige en schadelijke overtuigingen die van binnen rondkolkte en angst veroorzaakte, verborg zich aan de schaduwkant van mijn bewustzijn.
Onderdrukken
Als je de hele dag druk-druk-druk bent en je afvraagt hoe lang je dit nog gaat volhouden, dan gun je jezelf geen tijd om eens goed naar binnen te kijken en te zien wat er werkelijk aan de hand is. Ik weet van mezelf dat het idee om naar binnen te kijken zó beangstigend was, dat ik stantepede aan een nieuwe to-do-lijst begon om de neiging tot reflectie en zelfonderzoek te onderdrukken. Ik stak liever m’n kop in het zand dan de mogelijkheid te overwegen dat ik misschien het een en ander aan mijn levenshouding zou moeten veranderen. Natuurlijk was dit een vicieuze cirkel: hoe banger ik was om mezelf onder de loep te leggen, hoe meer ik werkte, hoe meer ik streste, hoe meer ik weg moest drukken, enzovoort.
Onbekend fenomeen
Dat ik burn-out aan het ontwikkelen was had ik totaal niet door, omdat burn-out toen een nog vrijwel onbekend fenomeen was en ik geen idee had van de standaard burn-outsymptomen, zoals slapeloosheid, alles te veel vinden, oververmoeidheid, prikkelbaarheid, verveling. En omdat ik voor mezelf werkte, was er ook geen HR-manager of bedrijfsarts die me erop kon wijzen.
Buitenaards
Maar natuurlijk moest dit verstoppertje spelen een keer tot een gierende noodstop komen. En zo, toen ik op een dag in een ongekend heldere bui was, besloot ik dat ik genoeg had van m’n succesvolle carrière en stapte ik uit mijn bloedeigen reclamebureau, wow! De lollyzoete honeymoon van enkele weken vrijwillige werkeloosheid (en rust) kwam echter abrupt ten einde toen ik me opnieuw zorgen begon te maken: dat ik nu ongetwijfeld de loser van de eeuw was en het nooit meer goed met me zou komen! Gelukkig ontdekte ik toen de nieuwerwetse positieve-psychologie-stroming, en na het volgen van de mindfulness-training was ik eindelijk in staat om mijn levenshouding een totale make-over te geven.
Persoonlijk
Omdat burn-out zeer persoonlijk is en niet alle burn-outsymptomen zich keurig aan de standaard onderzoekgrafieken houden, is het belangrijk dat je jezelf goed in de gaten houdt om op tijd in te kunnen grijpen als het mis dreigt te gaan.
Zet mindfulness in
Ik heb een eenvoudig stappenplan ontwikkeld waarmee je een start kan maken om, op een mindful manier, de eerste burn-outsymptomen serieus te nemen en zo uit de greep van die stokoude ik-ben-niet-goed-genoeg-overtuiging te komen.
Stap 1: onderken je situatie
Als je op dit moment last hebt van lusteloosheid, piekeren, hartkloppingen, hoofdpijn, vermoeidheid of slapeloosheid, dan is het verstandig om eens goed bij jezelf naar binnen te kijken. Wacht niet tot dit soort burn-outsymptomen je volledig gaat overheersen, maar onderken dat dit in je leven speelt. In deze fase hoef je nog niets te ondernemen. Eenvoudigweg onderkennen wat er gaande is, is voldoende. Deze stap is essentieel, want alleen als je je klachten aan jezelf toegeeft, kun je later echte veranderingen doorvoeren.
Stap 2: onderzoek je overtuiging
Als je inziet dat je altijd over je grenzen gaat om ‘goed genoeg’ te zijn en probeert waardering af te dwingen, kun je jezelf enkele belangrijke vragen stellen, zoals:
- Waarom vind ik eigenlijk dat ik moet presteren?
- Wat gebeurt er als ik eens niet m’n uiterste best doe? Vergaat de wereld dan?
- Hoe zou mijn leven eruitzien als ik niet zo hard zou werken en presteren? Zou me dat misschien ruimte voor meer waardevolle ervaringen geven?
Stap 3: laat je angst los
Nu je weet hoe faalangst en perfectionisme samenwerken om je het leven zuur te maken, en nu je ook snapt dat je deze overlevingsstrategie als volwassene niet meer nodig hebt, kun je je diepere angst — dat je niet goed genoeg bent — stukje bij beetje loslaten. Met het regelmatig inzetten van mindfulness in alledaagse situaties verminder je al snel je angst en onzekerheid, en bouw je consistent aan een stevig fundament van zelfvertrouwen en weerbaarheid.
Moed
Ik weet uit eigen ervaring dat het een grote stap is om het dominante duo Faalangst & Perfectionisme recht in de ogen te kijken. Het kostte mij jaren, plus talloze trajecten bij artsen en specialisten, voordat ik de moed kon opbrengen om eerlijk naar mijn eigen doen en denken te kijken. Maar dankzij mindfulness lukte dat, en kon ik mijn leven een positieve re-make geven. Probeer de power van mindfulness zelf ook uit, want het zal je bewustzijn stap voor stap openen en je zo helpen om je leven naar je eigen voorkeuren vorm te geven.
Meer lezen?
Je vindt meer inspiratie en praktisch advies in mijn uitgebreide artikel over burn-outsymptomen.
Marisa Garau runde tien jaar lang haar eigen reclamebureau in Amsterdam. Na depressie en burn-out gooide ze het roer om, en verhuisde ze met man en poezen naar Nieuw-Zeeland. Ze is nu schrijver, mindfulness-coach en reiki-therapeut voor huisdieren.
