Franska.nl

Eigen keuze

De schoonmoeder van Sylvia had borderline. Maar de diagnose maakte het leven niet gemakkelijker.

 

Een beetje gek, maar wel lief. Zo leerde ik je vijfendertig jaar geleden kennen. Door met jouw zoon te trouwen, werd jij familie van mij en ik van jou. Onze werelden hadden niet verder uit elkaar kunnen liggen: het schuchtere meisje van het platteland naast de vinnige Amsterdamse; de nuchtere boerendochter tegenover de zweverige hippiemoeder.

 

Je zette je bril af omdat je de ellende van deze wereld niet meer wilde zien. Ik zag je in de tram en dacht: ze ziet me toch niet. Later vroeg je waarom ik niets had gezegd. Zo was je: je leefde je eigen dromen, maar bekeek de wereld tegelijkertijd met een vlijmscherpe blik.

 

Je had je goede en je stijve dagen, zoals je ze zelf noemde. Op de goede dagen was je vrolijk, spontaan, lief en alert. Maar op de stijve dagen was het leven donker, somber en kwam je nergens. Je kon ze voorspellen, die stijve dagen. ‘Nee, dan kan ik niet’, zei je dan. ‘Dat is mijn stijve dag.’ Je vond het ook niet meer dan vanzelfsprekend dat iedereen daar rekening mee hield. Er was ook niemand die daar moeilijk over deed, want die niet-stijve dagen maakten alles goed.

 

Toch was jij ook vaak heel onvoorspelbaar: als een wolk die voor de zon schuift en weer verdwijnt. Je belde vaak. Een gesprek dat somber begon, kon dan plotseling omslaan in vrolijk gebabbel of zomaar stoppen. ‘Ik hang nu op’, zei je dan en dan was je verdwenen. Voor mensen die heel dicht bij je stonden, was het vaak moeilijk om je te begrijpen. Ze werden moedeloos omdat ze zo hun best deden, maar je niet konden helpen; omdat de hulp die je zo vanzelfsprekend had geaccepteerd, met bijna dezelfde nonchalance weer werd weggegooid.

 

Toen de diagnose borderliner eindelijk werd gesteld, voelde dat voor veel mensen als een opluchting. Het was een verklaring voor je impulsieve gedrag. ‘Een beetje gek’ had nu eindelijk een betekenis. Maar de diagnose maakte het leven niet gemakkelijker. Naarmate je ouder werd, werden de stijve dagen stijver en de overige dagen pijnlijk en verdrietig. Steeds meer mensen deden een stapje terug en bleven van een afstandje van je houden. Ik ook…

 

Zo werden jouw dagen steeds eenzamer en donkerder. Je wilde zo graag sterven. Je was ervan overtuigd dat je ongeneeslijk ziek was en keek uit naar de dag waarop je, samen met de mensen die je liefhad, afscheid kon nemen van het leven. Maar in het ziekenhuis werd jouw hoop de grond in geboord. Je was niet ziek, je ging niet sterven. En dus was jouw dood niet omringd met kaarsjes, bloemen en liefde, maar donker, koud en eenzaam.

 

 

Deze week hoorde ik op de radio een discussie over euthanasie voor mensen met psychische stoornissen. Mensen zoals jij, die lijden aan het leven. En dan denk ik aan jou. We hadden het je zo gegund, een romantisch levenseinde. Maar dat is ook nu – tien jaar later – een ingewikkelde kwestie. Toch ben ik ervan overtuigd dat je ook van dit laatste moment iets moois hebt gemaakt. Dat je naar de maan en de sterren hebt gekeken en onze liefde hebt gevoeld.