Franska.nl

Blarkum en Gorinchem

Niet zo lang geleden legde ik mijn dochter uit waar Gorinchem vandaan komt en hoe je dat uitspreekt.

 

Gorinchem komt van Gorinc-heim, wat verbasterd is naar Gorinc-hem. Het (t)huis van de familie Gorinc, of Gorink. Maar je spreekt het uit als Gorkum. Raar eigenlijk.

 

Behoorde Arnhem dan tot de familie Arn, wilde ze toen weten, maar dat wist ik eigenlijk niet. Ik ken alleen de uitleg over Gorinchem, maar er schijnt wel een Ericheim te bestaan, en ook dát spreek je uit als Erkum. En dat valt allemaal onder hetzelfde taalspelletje als Charlois (Sjaarloos) en Cromvoirt (Kromvoort). En ook Goirle (Goorle) en Helvoirt (Helvoort) zijn notoire (spreek uit notóre) tongbrekers. Maar met welk doel? Geen idee.

 

Waarom Amsterdam Mokum heet, dat weet ik dan weer wel. Dat leerde je als Amsterdammer op school. Mokum komt van het Hebreeuwse woord maqom, dat ‘plaats’ betekent. Nederlandse en Duitse steden werden door Jiddisch sprekende mensen ooit aangeduid met stad (maqom), plus de beginletter van die stad (volgens het Joodse alfabet). (Of is het alfabet? Of toch alphabet? Ja, je gaat van lieverlee overal aan twijfelen.)

 

Maar Amsterdam werd dus Mokum Alef (A) genoemd, en aangezien wij alles graag inkorten – waardoor ’s-Hertogenbosch nu ineens Den Bosch heet, evenals ‘s-Gravenhage werd ingekort naar Den Haag – werd Mokum-A dus ingekort naar louter Mokum. Lekker makkelijk, en er was volgens de Amsterdammers maar één stad-A (vinden ze nog steeds), dus achter de grote hoofdmokum hoefde echt geen letter ter aanduiding meer. En daar denken Mokum-R’ders uit Rotjeknor waarschijnlijk anders over.

 

Toch is dit wel zo duidelijk. Je spreekt het ook uit zoals je het schrijft, en dat is reuze makkelijk. Mokum-A, Mokum-B, enzovoort.

 

Maar ja … is Mokum-H dan Hellevoetsluis of Haarlem? En waarom mensen uit Huissen dan weer beweren dat ze in Huussen wonen, en de bewoners van Chaam vinden dat ze in Kaam verblijven, is me weer een compleet raadsel. Dus beweer ik hier ook maar niet dat het volk uit Bathmen iets van doen heeft met het Engelse woord “bath” en derhalve allemaal lekker ruiken. Noch stammen ze, voor zover ik weet, af van Batman, die volgens mij weer in Kottum woonde maar dat schreef als Gotham.

 

Sjonge, jonge, als je wat verder gaat zoeken, wordt het steeds ingewikkelder. En de mensen uit Bathmen zeggen natuurlijk ook weer uit Battum te komen. Heel logisch is het allemaal niet, hè?

 

Zo rolden dochter en ik dus van de ene verbazing in de andere. Sommige mensen hebben het over Appagus terwijl ze toch echt de Ahppatsjiez bedoelen, en je schrijft gewoon Apaches.

 

Maar goed … na al deze inzichten en lessen vertrok mijn dochter voor haar werk naar het station, want ze ging na die discussie met mij ook nog een discussie met een professor aan op die dag.

 

‘Waar moet je eigenlijk naartoe?’, vroeg ik haar.

 

‘Naar Blarkum,’ riep ze met een big smile.

 

Tsja … ik denk dus dat ze naar Blaricum moest.