Schokkend onderzoek
Laagopgeleiden hebben 60% meer kans om te overlijden aan kanker dan mensen met een HBO- of universitaire opleiding.
Zestig procent! Hoe dat komt? Ten eerste worden lager opgeleiden vaker getroffen; ze krijgen vaker long- en keelkanker, onder andere omdat ze vaker roken dan hoogopgeleiden, maar ook omdat ze door werk vaker aan schadelijke stoffen worden blootgesteld. Dit is misschien niet zo heel verrassend, maar er zijn meer redenen voor het enorme verschil in sterftecijfers. Hoe eerder kanker ontdekt wordt, hoe hoger de overlevingskans. Laagopgeleiden hebben minder kennis van hun eigen lichaam en doen vaker niet mee aan bevolkingsonderzoeken naar bijvoorbeeld darm- of borstkanker, waardoor de diagnose gemiddeld later gesteld wordt dan bij hoogopgeleiden. En als ze dan uiteindelijk in het medische circuit terechtkomen worden laagopgeleiden anders behandeld dan hoogopgeleiden. Ja, echt.
Je verwacht het niet in ons land, waar medische zorg voor iedereen goed toegankelijk is, maar het is dus toch zo. Hogeropgeleiden krijgen bijvoorbeeld vaker ingrijpende behandelingen, zoals operaties, die gericht zijn op volledige genezing. Epidemioloog Mieke Aarts deed onderzoek naar behandeling van patiënten met prostaatkanker: 20 procent van de laagopgeleiden werd geopereerd, tegenover 30 procent van de hogeropgeleiden Na vijf jaar was 67 procent van de hoogopgeleide patiënten nog in leven tegen 44 procent van de laagopgeleiden. “Ook als we rekening hielden met factoren als bijkomende ziekten, bleef er verschil,” zegt Aarts. En uit onderzoek van klinisch geneticus Margreet Ausems blijkt dat er ook een groot verschil is in doorverwijzingen bij erfelijke vormen van kanker: van de ruim 700 doorverwijzingen die zij onderzocht was slechts 5 procent (!) laagopgeleid.
Discrimineren artsen? Misschien niet bewust, maar er moet nodig wat verbeteren. Een belangrijk struikelblok is communicatie. Ausems: “Bij een kankerdiagnose komt sowieso heel veel op een patiënt af. Als de arts daarnaast nog heel veel tijd kwijt is aan uitleg, dan kan er wat bij inschieten, zoals het genetische aspect.” Met grote gevolgen dus… Gelukkig heeft haar onderzoek zowel de medische wereld als het ministerie van VWS wakker geschud: de minister belde al om een afspraak te maken.
Door Madeleen Driessen
