102.000 bakstenen voor evenzoveel slachtoffers van de Holocaust
Waaronder deze ene steen voor een babymeisje van nog maar drie maanden oud.
Daags na de onthulling van het Holocaust Namenmonument, dat er pas na een lange aanloop met veel juridisch gesteggel mocht komen, ging ik erheen. En ik moet zeggen dat het danig indruk op me maakte, dit eerste en enige oorlogsmonument waar alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust – zowel joden als Sinti en Roma – met hun voor- en achternaam, geboortedatum en leeftijd bij overlijden op staan. Het zijn er ruim 102.000 en ze kregen allemaal hun eigen gegraveerde baksteen omdat een graf niet voor hen was weggelegd. Meer dan 100.000 bakstenen die onmetelijk en onmenselijk leed vertegenwoordigen en die nu samen een labyrint vormen om doorheen te lopen, te gedenken en bij stil te staan. Lange rijen met stenen die allemaal dezelfde achternaam dragen, als laatste eerbetoon voor hele families die de kampen niet overleefden.
Zoveel namen, zoveel mensen, zoveel slachtoffers dat het me duizelt. Al is er één steen die me nog meer dan al die stenen bij elkaar raakt en dat is de steen voor een meisje, laten we haar maar even Roosje noemen, van drie maanden oud. Een kindje van drie maanden dat omkwam in een concentratiekamp? Werd ze daar geboren? Kwamen er überhaupt baby’s ter wereld in de vernietigingskampen? Of kwam Roosje er veilig op haar moeders arm binnen en werd ze samen met haar moeder de dood in gejaagd, wat gegeven de omstandigheden nog de minst wrede versie lijkt? En de bewakers dan? De beulen? Keken die weg? Konden ze slapen nadat het gebeurd was? Hebben ze na de oorlog nog nachtmerries gehad over de dood van Roosje van drie maanden oud?
Het monument heeft naast de gedenkfunctie ook een educatieve rol. Bedoeld om volgende generaties te waarschuwen voor de gevolgen die racisme en discriminatie uiteindelijk kunnen hebben. Bij de onthulling waren er al 3200 scholieren aangemeld om een bezoek aan het monument te brengen – in combinatie met het Verzetsmuseum of Joods Historisch Museum in de buurt van het Namenmonument. 3200 kinderen die na hun bezoek aan deze plek hopelijk niet meer zullen twijfelen over gelijke rechten voor alle mensen. Die niet meer zullen meedoen met de spreekkoren in het voetbalstadion, geweld tegen de LHBT-gemeenschap zullen veroordelen, politieke vluchtelingen niet zullen veroordelen. 3200 kinderen die andere kinderen ervan weerhouden om met een Jodenster op mee te lopen in protestmarsen tegen coronamaatregelen omdat het vergelijk in elk opzicht zo pijnlijk mank gaat.
3200 kinderen die stilstaan bij de meer dan 100.000 Nederlandse slachtoffers van de Holocaust. Mag ik hopen op veel meer kinderen? Op minstens tien kinderen voor elke steen in het labyrint en nog eens net zoveel kinderen als er stenen zijn voor Roosje van drie maanden oud?
Door: Brigitte Bormans
Brigitte werkte jarenlang als culinair journalist en schreef twee kookboeken. In 2004 werd ze directeur/eigenaar van Erfgoed Logies. Maar zonder schrijven kan ze niet. Gelukkig zag Franska wel iets in haar columns, kwam van het een het ander en mag er nu ook over andere zaken worden geschreven.
