Het mooiste afscheid ooit
Het huilen begon die ochtend al in Stroom, het buurtcafé dat onze vriendin jarenlang als flexplek had gebruikt om er haar stukjes te tikken of de krant te lezen.
Ze was er zo onderdeel van het meubilair geworden en we hadden er zo geregeld met haar afgesproken, dat het ons gepast leek om daar eerst een cappuccino te drinken voor we naar de begraafplaats zouden fietsen. Toen we de meisjes achter de bar vertelden van de reden van ons bezoek, deden zij verslag van het ererondje dat haar kist die ochtend in een met bloemen versierd Volkswagenbusje cabrio door haar oude buurt had gemaakt.
Toen het busje langzaam het café passeerde, had het voltallige personeel buiten staan klappen.
Dat was natuurlijk geen verhaal om het bij droog te houden. Toen ik even later drie koffie wilde afrekenen, trok het meisje er eentje van de rekening. Omdat ik moest huilen? Nee hoor, die derde was voor haar.
Het afscheid vond plaats op de mooiste begraafplaats van de stad; dat de zon gul scheen en de wind door de hoge bomen ruiste hielp ook mee.
De ceremonie was van a tot z geregisseerd door onze vriendin zelf. De bloemen waren in één kleurstelling gekozen. De begenadigde sprekers waren vooraf door haar opgedragen dat het niet over de ziekte mocht gaan. Het mocht beslist niet dramatisch worden. Dat werd het niet. Er werd weliswaar veel gesnikt en gesnotterd maar ook keihard gelachen.
Niet in de laatste plaats om de door haar zelf geselecteerde foto’s – 400 stuks – waarop ze regelmatig in hilarische poses te zien was. Namens de ceremoniemeester, een goeie vriend met wie ze alles tot in de details had besproken, excuseerde ze zich voor haar slechte muzieksmaak. Toch genoot iedereen van de country & western en het onvervalste sentiment. Haar dappere dochter zong ook, met vaste, gouden stem, Jolene van Dolly Parton.
De grote verrassing waren de mannen van Wi Kan Doe, die haar volgens de Surinaamse traditie met de kist op hun schouders, zingend en dansend naar het crematorium droegen.
Tot slot was er een borrel, met goeie wijn en drie miljoen bitterballen.
‘Het wordt heel leuk’, had ze tijdens een van de laatste keren dat we haar spraken al gezegd.
Het was persoonlijk, het had diepgang, het was beeldend en rijk geschakeerd en uitermate liefdevol. Het was het mooiste afscheid ooit. Wat jammer, denk ik altijd op een uitvaart, dat de persoon in kwestie deze lovende, liefdevolle woorden van waardering zelf niet meer kan horen. Wat zonde. Maar in dit geval dacht ik dat niet. Want ik wist dat zij ze al gehoord had. Dat ze in de lange aanloop naar haar dood met iedereen die er voor haar toe deed, gesproken had. Dat haar dierbaren woorden hadden gegeven aan wat ze voor haar hadden gevoeld. Er was tijd geweest om te delen, om alles compleet te maken. Het was intens treurig dat ze er niet meer was, vooral voor haar dochter en haar enige zusje. Maar ik vond het een kleine troost te bedenken dat zij verder konden met het idee dat hun allerliefste zo gezien en gedragen was die laatste maanden.
Als je moet gaan, dan zo, dacht ik. In bewustzijn en met de ruimte en tijd om afscheid te nemen. Eigenlijk zou iedereen zijn eigen uitvaart moeten regisseren, het is voor de nabestaanden zoveel beter om te weten dat het dan tenminste echt zijn of haar slotakkoord is.
De volgende dag wilden mijn vingers steeds naar haar WhatsApp, om na te kletsen, over hoe mooi en bijzonder het was geweest. Om te vragen of ze ook zo had genoten. Dat ze op die vraag nooit meer antwoord zou geven, dat was wel echt heel jammer.
