Even het nieuws doornemen
Er was – naast die verschrikkelijke oorlog in Oekraïne – deze week terecht veel aandacht voor twee onderzoeken, over het regeringsbeleid tijdens de coronapandemie en een parlementaire enquête over de gaswinning en de afhandeling van de schade.
Laten we beginnen met een raadsel. Wie zei tijdens de verhoren over de gaswinning:
‘Ik heb het niet scherp. Dat moet ik echt even nakijken. Dan zal ik eerst de notulen moeten nalezen. Hier heb ik me niet op voorbereid. Daar was ik niet bij. Dat kan ik niet uit mijn hoofd doen.’
Nee, hij zei niet: ‘Daar heb ik geen actieve herinnering aan.’ Dat hebben zijn voorlichters hem wel uit zijn hoofd gepraat.
Ja, eerste keer goed geraden: Mark Rutte, onze minister-president, en – wonderlijk genoeg – na dit verhoor nog steeds onze minister-president.
Hoogte- dan wel dieptepunt was toen Rutte ‘helaas’ moest erkennen dat hij een memo kwijt was, een belangrijk memo, want dat was de basis voor een gesprek met Ben van Beurden, CEO van Shell – en naar eigen zeggen vriend van Rutte. Dat gesprek zou over de hoogte van de gaswinning gaan. ‘Nee,’ zei Rutte, ‘ook op mijn ministerie kan niemand dat terugvinden. Ik ga er dus vanuit dat deze notitie niet bestaat, anders hadden mijn ambtenaren die wel kunnen vinden.’ Tevreden leunde onze premier achterover.
Gelukkig had de enquêtecommissie het stuk gewoon voor zich liggen en kon daaruit citeren.
Er waren meer heel gênante momenten, een commissielid moest onze eigen premier eraan herinneren dat hij onder ede stond, met andere woorden: ‘U moet echt eerlijk antwoord geven.’ Een ander commissielid vroeg of Rutte zich wel had voorbereid.
Het rapport van deze commissie moet natuurljk nog komen, maar de belangrijkste conclusie kan iedereen nu al trekken. Hoe komt het dat niemand bij de Shell, de NAM of de regering enige interesse had in de ellende van de Groningers? Daar zijn drie (eigenlijk 4) hoofdoorzaken voor.
A) Opbrengst
B) Winst
C) Financiële voordelen
D) Daar komt bij een enorm gebrek aan interesse in mensen bij de verschillende kabinetten Rutte. Dat een aantal dorpen in een provincie in het hoge noorden last hadden van aardbevingen, mensen hun huizen onder zich zagen afbrokkelen, heet in oorlogstermen: collateral damage. In onze eigen taal: jammer, echt pech gehad, maar er zijn belangrijker zaken dan wat scheuren in je muren, namelijk geld.
Rutte erkende volmondig dat hij echt wel geschrokken was van al die ellende. ‘Wanneer besefte u dat er een andere kant aan de gaswinning zat?’, vroeg een commissielid. ‘In 2018.’ ‘Maar u hoorde volgens de notulen al in 2013 dat de gaswinning in dat jaar extreem hoog was en extreem riskant.’
Nog één voorbeeld: Rutte antwoordde op de vraag wie volgens hem verantwoordelijk was voor de slechte afhandeling van de schade: ‘Dat valt niemand te verwijten.’
De conclusies in het rapport over het coronabeleid lijken gedeeltelijk op die van de gaswinning. Ook hier werd geregeerd zonder enige aandacht voor de gevolgen voor burgers. Scholen sluiten en de avondklok waren twee van de meest ingrijpende besluiten van de regering tijdens de pandemie. Nu blijkt dat voor beide maatregelen geen inhoudelijke onderbouwing was en ook niet op enige wijze gecontroleerd werd of het eigenlijk wel enig effect had.
Dat beeld dat de regering eigenlijk alleen maar last heeft van burgers werd deze week versterkt door het ministerie van Volksgezondheid. Wat is er aan de hand?
De Volkskrant heeft met een beroep op de WOO (wet op openbaarheid) alle berichten, waaronder appjes, opgeëist die betrekking hebben op de communicatie met Sywert van Lienden. Het ministerie weigerde, de rechter stelde de Volkskrant in alles in het gelijk, en gaf het ministerie de opdracht onmiddellijk de gevraagde berichten openbaar te maken. Wat was de reactie van dat ministerie? Njet! (Ik zeg dat in het Russisch, omdat deze houding daar gewoon is, maar hier niet thuishoort.) Staat er geen boete op zo’n weigering, hoor ik je vragen? Zeker, de minister heeft al 25.000 euro aan De Volkskrant over moeten maken.
Raad eens van wie dat geld is. Klopt: van ons, gewoon belastinggeld.
Gek hè, dat wantrouwen.
